Recentelijke berichten in het nieuws suggereren dat cafeïne schadelijk is voor mensen met de Ziekte van Huntington. Anderen beweren dat cannabis juist goed is. Hier een verslag over de wetenschap achter deze verhalen. Waarom we denken dat terughoudendheid het beste medicijn is bij al te enthousiaste verhalen.

Eerder begin van de Ziekte van Huntington door cafeïne?

De bewering dat cafeïne het begin van de Ziekte van Huntington (ZvH) vervroegt, komt uit een presentatie van Dr Pierre Krystkowiak, van CHU Amiens uit Franktijk tijdens het Internationaal Congres over de ziekte van Parkinson en andere bewegingsaandoeningen in Toronto, Canada.

Het team van Krystkowiak bestudeerde 80 Franse Huntington patiënten. Elke patiënt vulde een vragenlijst in over de hoeveelheid cafeïne houdende drankjes zoals thee, koffie en cola die ze de afgelopen tien jaren hadden gedronken.

Uitgaande van de antwoorden, deelden ze de patiënten in in twee groepen - veel en weinig cafeïne gebruikers. Vervolgens keken ze hoe oud de patiënten waren toen de eerste symptomen van de ZvH vastgesteld werden.

Het is moeilijk om het precieze begin van symptomen vast te stellen. De ZvH wordt veroorzaakt door een hapering van drie letters in het DNA van het Huntingtin gen (C-A-G-C-A-G…). Iedereen heeft een verschillend aantal CAG herhalingen. In het algemeen betekent meer herhalingen een vroeger begin van de symptomen. Vanwege de verschillen in aantal herhalingen wordt het bestuderen van andere invloeden op het begin lastig.

Met dit in het achterhoofd, vond Krystkowiak’s team dat diegenen die veel cafeïne gebruikten gemiddeld vier jaar eerder de eerste verschijnselen kregen dan diegenen die weinig cafeïne gebruikten.

In zijn presentatie vertelde Krystkowiak verder dat cafeïne communicatie moleculen blokkeert die ‘A2A receptoren’ heten. Deze receptoren zijn veelal aanwezig in die hersencellen die in een vroeg stadium van de ZvH afsterven.

Kortom; patiënten die veel cafeïne gebruiken krijgen eerder symptomen - en de receptoren die door cafeïne geblokkeerd worden bevinden zich veelal in die gebieden van de hersens die vroeg afsterven… Waar rook is, is vuur! (Of op z'n minst een vlammetje) Zouden mensen die risico lopen niet direct met het drinken van cafeïne houdende dranken moeten stoppen?

Even rustig aan…

Iedereen die met de ZvH te maken heeft weet dat het nemen van beslissingen met betrekking tot dieet en levensstijl nooit eenvoudig zijn. Laten we de studie eens nader onder de loep nemen en kijken wat er gaande is.

Krystkowiak geeft zelf ook aan dat uit een eerder onderzoek, met veel meer patiënten, is gebleken dat cafeïne gebruik het risico op Alzheimer en Parkinson verlaagd - terwijl de nieuwe studie suggereert dat cafeïne het risico bij de ZvH verhoogd.

Het is bekend dat de ZvH veel overeenkomsten heeft met Alzheimer en Parkinson. Daarom zou het verrassend zijn als iets wat slecht is bij de ene ziekte, juist goed zou zijn bij de andere twee. Dat is op zich niet onmogelijk, maar voordat je zoiets stelt, heb je wel overtuigend bewijs nodig.

Hoe sterk is het bewijs in deze studie?

“Kijk achter de krantenkoppen, controleer de feiten en neem geen beslissingen over je levensstijl op basis van één informatiebron. ”

Eigenlijk kunnen we die vraag niet beantwoorden - want de studie is nog niet gepubliceerd.

Dat klinkt misschien raar van een studie die zoveel ophef veroorzaakt op internet - maar het is waar.

Dit onderzoek werd ‘gepresenteerd’ aan wetenschappers tijdens een conferentie in de vorm van een poster - wat belangrijk is, het is niet gepubliceerd in een erkend wetenschappelijk tijdschrift.

Waarom is dat belangrijk? Controle door collega’s is een belangrijk aspect van wetenschappelijk onderzoek. De resultaten en statistieken moeten zorgvuldig worden nagekeken om er zeker van te zijn dat de getrokken conclusies werkelijk kloppen. Alles wat gepubliceerd wordt in een erkend wetenschappelijk tijdschrift wordt nagekeken door collega’s en de publicatie erin maakt alle gegevens voor iedereen controleerbaar.

Een presentatie tijdens een conferentie is vaak de eerste stap naar een officiële publicatie en ook die wordt gecontroleerd om er zeker van te zijn dat datgene wat gepresenteerd wordt niet misleidend is. Maar deze controle is veel minder streng dan wanneer het werk wordt aangeboden aan een erkend wetenschappelijk tijdschrift.

Is het onderzoek fout?

We zeggen niet dat het onderzoek fout is - het is uitgevoerd door wetenschappers van naam en er zijn geen redenen om te twijfelen aan de resultaten zoals die gepresenteerd zijn. Maar onderzoeksresultaten als deze worden vaak opgeblazen als ze in het nieuws komen.

Journalisten en bloggers moeten verhalen ‘sexy’ maken om ervoor te zorgen dat mensen het lezen. Men kiest al snel voor in het oog springende koppen als ‘Koffie versnelt de ziekte van Huntington’, zelfs als dergelijke koppen veel verder gaan dan het onderzoek aangeeft. Het probleem wordt groter als journalisten zich moeten baseren op de beperkte informatie op een poster en als ze geen wetenschappelijk verantwoord artikel hebben.

Waarom niet uit voorzorg koffie opgeven?

Op basis van de huidige resultaten is er onvoldoende bewijs kom te concluderen dat koffie schadelijk is - of juist gezond - en om een aanbeveling te doen. Als er sterker bewijs komt, dan laten we dat weten. In afwachting daarvan zijn hier een paar redenen om de koffiepot niet weg te gooien enkel en alleen vanwege dit onderzoek.

Ten eerste is het onderzoek uitgevoerd met een beperkt aantal patiënten. Dat maakt het onderzoek altijd minder betrouwbaar dan wanneer het met een groot aantal was gebeurd.

Ten tweede was de vragenlijst over cafeïne ‘met terugwerkende kracht’ - er werd gevraagd naar het cafeïne gebruik gedurende de afgelopen tien jaar. Het is bekend dat de ZvH invloed heeft op de concentratie en het geheugen. Dus mensen met symptomen van de ZvH zouden minder betrouwbare antwoorden kunnen geven. Het zou kunnen dat er daardoor de verkeerde indruk ontstaat dat degenen met vroege verschijnselen veel cafeïne hebben gehad.

Ten derde zou het kunnen zijn dat er wel een link is tussen vroege verschijnselen en koffie - maar dan andersom. In plaats dat koffie de verschijnselen vervroegt, zou het misschien wel kunnen zijn dat de mensen met vroege verschijnselen heel graag koffie lusten. We weten dat mensen met Huntington graag vasthouden aan bepaalde gewoontes en patronen, dus dat is zeker mogelijk. De aanwezigheid van een link betekend nog niet direct dat cafeïne de ziekte versnelt.

Hoe zit het met cannabis?

Berichten in het nieuws dat cannabis ‘neuroprotectief’ (beschermend voor hersencellen) bij de ZvH zou zijn, komen van een onderzoek geleid door Dr Javier Fernandez-Ruiz. Het werd gepubliceerd in het tijdschrift voor neurowetenschappelijk onderzoek (Journal of Neuroscience Research). Dat is een erkend wetenschappelijk tijdschrift, wat dus een sterk begin is. Maar ook hier suggereren de krantenkoppen meer dan wat gepubliceerd is. Het is belangrijk om verder te kijken dan alleen de koppen van het bericht.

De wetenschappers hebben het effect bestudeerd van twee chemische stoffen, THC en CBD, die in cannabis zitten. Ze zitten ook in het medicijn Stativex, wat gebruikt wordt om symptomen van spierstijfheid te behandelen bij multiple sclerosis (MS).

Ze hebben het onderzoek niet gedaan bij mensen met de ZvH - het onderzoek is gedaan met muizen. En deze muizen hadden niet het gemuteerde gen dat de ZvH veroorzaakt - het waren normale muizen die een chemisch middel hadden gekregen dat de hersenen beschadigd. De beschadiging is vergelijkbaar met dat wat we zien bij patiënten met de ZvH, maar het zijn niet echte ‘Huntington muizen’.

Beide chemische stoffen zijn eerder afzonderlijk van elkaar getest in knaagdieren en het bleek dat ze enige bescherming bieden tegen de beschadiging door giftige stoffen. In de nieuwe studie werden de stoffen tegelijk getest om te kijken hoe ze samenwerken. Zoals verwacht hielp ook de combinatie van deze twee stoffen tegen de schade van het gif, waarschijnlijk door een combinatie van antioxiderende werking en rustgevende effecten.

Hoewel dit een interessant onderzoek is, het was niet bij ZvH patiënten en ook niet bij dieren met de ZvH en het betrof ook geen joint, wiet-peuk, cannabis shag of space cake! Het levert geen enkel bewijs dat cannabis goed of schadelijk is voor mensen met de ZvH. Wel of niet cannabis gebruiken is ook hier een beslissing waar de wetenschap niet duidelijk bij kan helpen.

Over terughoudendheid

We hopen dat dit artikel niet een domper voor je is. Iedereen - inclusief wij van HDBuzz - wordt enthousiast van veelbelovende nieuwsberichten over vermindering van de effecten van de ZvH. Enthousiasme over wetenschappelijk onderzoek is goed, maar verwachting kan alleen gestoeld worden op werkelijke feiten. Ons advies is om het enthousiasme vast te houden, maar voorzichtig te zijn. Kijk achter de koppen, controleer de feiten en als het op levensstijl keuzes aankomt, is ‘alles met mate’ een goed advies, op zijn minst totdat er sterk bewijs kom voor het één of het ander. Tenslotte, verander je levensstijl niet op basis van één enkele bron, ook niet de onze!

Deel