Moeten we ons zorgen maken over een huntingtine-invasie?
Interessante laboratoriumexperimenten tonen aan dat het huntington-eiwit tussen cellen springt. Is dit van belang voor HD-patiënten?
Nieuw onderzoek naar hersenziekten zoals Alzheimer suggereert dat hersencellen, neuronen genoemd, de ziekte mogelijk ‘overnemen’ van hun buren. Een recent gepubliceerd artikel suggereert dat dit, onder zeer specifieke laboratoriumomstandigheden, ook bij de ziekte van Huntington zou kunnen gebeuren. Wat betekent dit voor wat we weten over HD en de behandeling ervan?
Besmettelijke hersenziekten
Bij een familie van hersenaandoeningen die we neurodegeneratieve ziekten noemen, sterven hersencellen, neuronen genoemd, of ‘degenereren’ ze. Tot deze familie behoren de ziekte van Huntington, maar ook andere, meer voorkomende ziekten zoals Alzheimer en Parkinson. Bij al deze ziekten sterven neuronen voordat ze dat zouden moeten, maar elk volgt zijn eigen pad van vernietiging – bij elk geval worden verschillende delen van de hersenen aangetast.
Afbeelding: Wikimedia commons gebruiker Patho
Dit maakt het interessant, maar moeilijk om Huntington te vergelijken met deze andere ziekten. Soms zijn dingen die we leren bij andere aandoeningen van toepassing op HD, maar andere kenmerken van elke ziekte zijn uniek. Elke keer als iemand iets onverwachts ontdekt bij Alzheimer of Parkinson, kun je er zeker van zijn dat Huntington-onderzoekers zich afvragen “hmm, zou dat ook bij HD gebeuren?”
Wetenschappers die onderzoek doen naar de ziekte van Alzheimer zijn onlangs enthousiast geworden over een nieuwe reeks waarnemingen rond een klein deel van de cel, het tau-eiwit genoemd. De normale taak van het tau-eiwit is het helpen stabiliseren van het skelet van neuronen – het versterken van de lange uitlopers die deze cellen naar elkaar uitstrekken.
Na het overlijden aan de ziekte van Alzheimer vertoont het brein verschillende soorten schade. Eén soort bestaat voornamelijk uit een specifieke vorm van het tau-eiwit. Dit feit, samen met veel andere informatie, heeft wetenschappers doen geloven dat een verstoorde verwerking van tau-eiwit waarschijnlijk deel uitmaakt van het proces dat leidt tot de ziekte van Alzheimer.
In een verrassende reeks experimenten hebben wetenschappers onlangs aangetoond dat toxische tau-eiwitten van de ene neuron naar de andere kunnen worden doorgegeven, via hun normale verbindingen. Dit suggereert een idee, dat nog niet bewezen is, dat de ziekte van Alzheimer zou kunnen beginnen in één gelokaliseerd deel van de hersenen en zich dan zou kunnen verspreiden naar andere, niet-aangetaste gebieden.
Het is een aantrekkelijk idee, omdat het zou kunnen helpen verklaren waarom hersencellen bij de ziekte van Alzheimer in specifieke patronen afsterven.
“Na enkele weken vastgehecht te zijn aan muizencellen met het gemuteerde HD-gen, lijken de menselijke cellen inderdaad klonters gemuteerd huntingtine-eiwit te hebben ‘opgevangen’”
Zou HD besmettelijk kunnen zijn?
Zou dit interessante verschijnsel dat bij Alzheimer is waargenomen ook kunnen voorkomen bij de ziekte van Huntington? Bij HD is het probleem niet het tau-eiwit, maar het huntingtine-eiwit – het product van het gemuteerde huntingtine-gen.
Na overlijden zijn de hersenen van Huntington-patiënten bezaaid met klonters die er niet horen te zijn, vergelijkbaar met Alzheimer. In het geval van HD bestaan die klonters echter voornamelijk uit het gemuteerde huntingtine-eiwit.
Een nuttige vraag die we onszelf kunnen stellen is: zijn er dingen over HD die we niet kunnen verklaren zonder terug te vallen op het idee dat gemuteerd huntingtine-eiwit tussen cellen zou kunnen worden doorgegeven? Bij Alzheimer was het specifieke patroon van celsterfte moeilijk te begrijpen, totdat dit nieuwe idee van besmettelijk tau werd bedacht.
Welke mysteries bij HD zou dit idee kunnen verklaren? Nou, voor zover we weten geen enkele. Alles wat we weten over HD past in het patroon van cellen in bepaalde hersengebieden die ziek worden en afsterven. Maar dat betekent niet dat het niet de moeite waard is om te controleren of cellen inderdaad gemuteerd huntingtine kunnen doorgeven.
Nieuwe HD-gegevens
Wetenschappers van het Zwitserse farmaceutische bedrijf Novartis waren geïnteresseerd in deze vraag. Ze maakten gebruik van enkele laboratoriumtrucs, zoals het kweken van normale menselijke hersencellen bovenop plakjes muizenhersenen met HD. Dit is verre van een normale situatie voor een neuron, maar een zeer interessante experimentele opstelling om te zien of er iets wordt doorgegeven van de ene cel naar de andere.
In dat specifieke experiment kwamen de menselijke neuronen die bovenop gekweekt werden van een persoon zonder HD-mutatie, dus ze zouden nooit deze klonters gemuteerd huntingtine-eiwit mogen vertonen. Maar na enkele weken vastgehecht te zijn aan muizencellen met het gemuteerde HD-gen, lijken de menselijke cellen klonters gemuteerd huntingtine-eiwit te hebben ‘opgevangen’. De enige mogelijke bron waren de HD-muizencellen eronder.
Verder onderzoek in complete muizenhersenen suggereerde dat dit opmerkelijke resultaat niet slechts een toevalstreffer was veroorzaakt door het in plakjes snijden van de hersenen.
Wat betekent dit allemaal?
“Dit onderzoek toont aan dat, onder specifieke laboratoriumomstandigheden, gemuteerd huntingtine-eiwit kan ontsnappen uit één cel en een andere kan binnendringen. Wat het ons niet vertelt is of dit van belang is voor HD.”
Dit onderzoek toont duidelijk aan dat, onder specifieke laboratoriumomstandigheden, gemuteerd huntingtine-eiwit kan ontsnappen uit één cel en een andere kan binnendringen. Wat dit onderzoek ons niet vertelt is of dit van belang is voor de ziekte van Huntington in de praktijk. Er zijn aanvullende experimenten nodig om te bewijzen of dit slechts een bijzonder laboratoriumverschijnsel is, of dat het een echt onderdeel is van de progressie van een brein dat ziek wordt door HD.
Als het een echt verschijnsel is dat ertoe doet, zou deze nieuwe ontdekking grote implicaties kunnen hebben. Velen van ons zijn geïnteresseerd in het concept van het vervangen van verloren neuronen door gezonde nieuwe stamcellen. Maar dit nieuwe onderzoek suggereert een belangrijke waarschuwing: het is mogelijk dat gezonde nieuwe cellen die we in de hersenen van HD-patiënten plaatsen ‘besmet’ kunnen raken met gemuteerd huntingtine-eiwit. Hoewel het wat vreemd klinkt, is iets vergelijkbaars al waargenomen in de hersenen van Parkinson-patiënten, waarbij gezonde getransplanteerde stamcellen ziek werden op een manier die sterk lijkt op hun omringende zieke cellen.
Dit is een belangrijk onderzoek dat ons kan helpen de hersenen bij de ziekte van Huntington wat beter te begrijpen. Het roept belangrijke waarschuwingen op, die we bij muizen kunnen bestuderen om hun betekenis voor menselijke HD-patiënten te voorspellen! Kijk uit naar meer fascinerend onderzoek op dit gebied.
Meer informatie
Voor meer informatie over ons openbaarmakingsbeleid, zie onze FAQ…
