Leververanderingen bij de ziekte van Huntington suggereren dat meer ‘hele lichaam’ onderzoek nodig is
Een nieuwe studie suggereert dat er leververanderingen kunnen optreden bij ZvH-patiënten, wat nieuwe onderzoeksmogelijkheden opent
Patiënten met de ziekte van Huntington lijken veel veranderingen buiten de hersenen te hebben, maar deze kwesties zijn nog niet in detail bestudeerd. Nieuw bewijs laat zien dat dragers van de Huntington-mutatie verschillen vertonen in leverfunctie, zelfs voordat ze symptomen van ZvH hebben. Deze nieuwe bevinding kan ons helpen de metabole veranderingen te begrijpen die ZvH-patiënten ervaren, die momenteel slecht begrepen en onvoldoende bestudeerd zijn.
ZvH is toch een hersenziekte?
De ziekte van Huntington wordt vaak beschreven als een ‘neurodegeneratieve’ ziekte. Dit betekent simpelweg dat de belangrijkste symptomen van de ziekte worden veroorzaakt door het vroegtijdig afsterven van speciale hersencellen die ‘neuronen’ worden genoemd.
Veel van de meest opvallende symptomen van ZvH worden vrijwel zeker veroorzaakt door het vroegtijdig afsterven van neuronen, waaronder de merkbare bewegingssymptomen die patiënten ervaren. Het is ook waarschijnlijk dat de problemen met denken en emotieregulatie die ZvH zo moeilijk maken, ook te wijten zijn aan dode of slecht functionerende hersencellen.
Verrassend genoeg is het gemuteerde gen dat ZvH veroorzaakt actief, of wordt getranscribeerd, in bijna elk deel van het lichaam. Toen wetenschappers het gen voor het eerst ontdekten, dachten ze aanvankelijk dat het alleen in kwetsbare delen van de hersenen zou worden aangemaakt. In feite bleek dat, hoewel alleen bepaalde hersencellen afsterven tijdens het verloop van ZvH, bijna elke cel in het lichaam actief het ZvH-gen aanmaakt.
Gezien deze wijdverspreide activiteit van het ZvH-gen, is het verrassend dat wetenschappers nu pas beginnen te begrijpen dat er dingen mis gaan bij ZvH-patiënten buiten de hersenen.
Sommige van deze veranderingen buiten de hersenen zijn belangrijk voor het begrijpen van de ziekte. Bij HDBuzz hebben we eerder veranderingen in het immuunsysteem van ZvH-patiënten behandeld, terwijl het ‘kalmeren’ van het immuunsysteem bij ZvH-muizen hen beter maakt, zelfs met medicijnen die de hersenen niet bereiken!
Andere aspecten van de ziekte van Huntington zijn minder goed bestudeerd, maar kunnen echt belangrijk zijn. Veel ZvH-patiënten verliezen bijvoorbeeld gewicht, ook al eten ze voldoende calorieën. Een vroege studie naar leefstijlfactoren suggereerde dat ZvH-patiënten die meer wogen toen ze voor het eerst werden gediagnosticeerd met ZvH, een langzamer ziekteverloop hadden.
‘Metabolisme’ is de term die wetenschappers gebruiken om alle chemische processen te beschrijven die ons lichaam in staat stellen om voedsel om te zetten in energie. Veranderingen in het metabolisme die leiden tot gewichtsverlies kunnen hun oorsprong hebben in verschillende delen van het lichaam – bijvoorbeeld in de spieren, het vet of de lever. We zijn nog maar net begonnen met het zoeken naar veranderingen in deze andere organen bij patiënten met de ziekte van Huntington.
Werkt de lever minder goed bij ZvH?
Vele jaren geleden, toen artsen voor het eerst de organen onderzochten van mensen die waren overleden aan de ziekte van Huntington, merkten ze op dat de levers enigszins gekrompen leken. Anders dan hersencellen, regenereren levercellen wanneer ze beschadigd zijn. Cellen in de lever van ZvH-patiënten lijken sneller te worden verwijderd en vervangen dan bij mensen zonder ZvH, wat zou kunnen betekenen dat ze meer schade oplopen dan normaal.
“Dit is het beste bewijs dat we tot nu toe hebben dat de leverfunctie is veranderd bij patiënten met de ziekte van Huntington en mensen die de mutatie dragen”
Gebaseerd op deze waarnemingen hebben wetenschappers veranderingen in de lever van muismodellen van ZvH onderzocht. Prof Jenny Morton, van de Universiteit van Cambridge, is vooral geïnteresseerd in veranderingen in slaap bij ZvH. Als onderdeel van haar studies naar slaap, heeft ze bestudeerd welke genen aan- en uitgezet worden in de lever van ZvH-muizen gedurende de dag. Muizen, net als mensen, zetten verschillende genen aan op verschillende tijdstippen van de dag.
Deze complexe regulatie van het aan- en uitzetten van specifieke genen in de lever gedurende de dag werkt niet goed in ZvH-muizen. Dit kan grote gevolgen hebben voor het metabolisme van het hele lichaam, omdat de lever een sleutelrol speelt in het metabolisme.
Zwaar, man
Maar zijn er veranderingen in de lever bij mensen met de ziekte van Huntington? Nieuw bewijs van een team onderzoekers onder leiding van Dr. Carsten Saft en Dr. Sven Stüwe, in Bochum, Duitsland, suggereert van wel.
Het team deed een zeer eenvoudige test van de leverfunctie bij drie groepen mensen: controleproefpersonen, mensen met de Huntington-mutatie maar zonder ziektesymptomen, en ZvH-patiënten met symptomen. Elke persoon dronk een kleine hoeveelheid water dat een chemische stof bevatte genaamd methionine.
Methionine is een van de 21 ‘aminozuur’ bouwstenen die onze cellen gebruiken om alle eiwitten te maken die ze nodig hebben. Methionine komt dus van nature in grote hoeveelheden voor in het lichaam.
De methionine die door de onderzoekers werd verstrekt was subtiel anders – ze gebruikten methionine met een abnormaal zwaar koolstofatoom. Dit geeft elk methioninemolecuul een ander gewicht dan normaal, waardoor de wetenschappers met speciale apparatuur de zware koolstof kunnen volgen die door de proefpersonen werd gedronken.
Waarom zouden ze dit willen doen? Het blijkt dat methionine die we drinken of eten alleen in de lever wordt afgebroken, en de voortgang van deze afbraak kan worden gevolgd door te zoeken naar zware koolstofatomen in de kooldioxide die patiënten uitademen.
De test is heel eenvoudig en best cool. Vrijwilligers dronken hun aminozuurdrank en ademden uit in een machine die kon bepalen hoeveel zware koolstof ze uitademden. Maar de implicaties zijn zeer belangrijk – jarenlang bewijs suggereert dat we met deze test nauwkeurig een gezonde leverfunctie kunnen meten.
ZvH-patiënten ademden minder gemarkeerde koolstof uit dan controleproefpersonen – een bevinding die wijst op een veranderde leverfunctie. Mensen die de ZvH-mutatie dragen, maar zonder symptomen van ZvH, hadden ook minder zware koolstof in hun adem.
Wat betekent dit?
Dit is het beste bewijs dat we tot nu toe hebben dat de leverfunctie is veranderd bij patiënten met de ziekte van Huntington en mensen die de mutatie dragen. We weten ook dat een normale leverfunctie zeer belangrijk is voor het reguleren van het metabolisme van het hele lichaam.
Het is belangrijk op te merken dat deze veranderingen subtiel zijn, en niet betekenen dat mensen met de ZvH-mutatie ‘leverziekte’ of ‘leverfalen’ hebben – en er is niets dat suggereert dat ze een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van leverproblemen die op zichzelf riskant zouden kunnen zijn.
We zijn nog ver verwijderd van het begrijpen hoe leververanderingen kunnen bijdragen aan de veranderingen die we zien in het metabolisme van ZvH-patiënten, maar we hebben nu tenminste een doel om te bestuderen. Deze bevinding zal zeker vertrouwen geven aan onderzoekers die geïnteresseerd zijn in het bestuderen van dit soort veranderingen, dus kijk uit naar meer spannend ‘hele lichaam’ onderzoek in de toekomst.
Meer informatie
Voor meer informatie over ons openbaarmakingsbeleid, zie onze FAQ…
